WESTFRIESLAND – Terwijl het Binnenhof weer eens de adem inhoudt na de val van een kabinet — ditmaal dat van Schoof — gaat het leven in de regio’s onverminderd door. Want hoewel de landelijke politiek zich momenteel bevindt in een bestuurlijk vacuüm, zijn de regels die zijn vastgesteld nog steeds van kracht. En dat geldt ook voor de spreidingswet, die ondanks veel politieke spanning uiteindelijk tóch werd aangenomen. De implicaties daarvan komen nu pas echt aan bij gemeenten — en Westfriesland vormt daarop geen uitzondering.
Lees ook: Tijdelijke opvang asielzoekers gemeente Medemblik
De spreidingswet is bedoeld om een eerlijker verdeling van asielzoekers over Nederland te waarborgen. Geen overvolle AZC’s meer in Ter Apel of Budel, geen gemeenten die stug weigeren terwijl andere meer dan hun deel dragen. In theorie klinkt het logisch. In de praktijk roept het weerstand op. Gemeenten vrezen voor draagvlak, voorzieningen en druk op de woningmarkt. Maar laten we eerlijk zijn: dat zijn zorgen die al jaren spelen, met of zonder asielzoekers.
Wat de situatie nu extra wrang maakt, is dat er een kabinetscrisis aan voorafging waarin dit thema – migratie en de regie daarover – centraal stond. De coalitie van Schoof, die zich profileerde als de “ordentelijke rechtse bestuurscoalitie,” kon zich niet staande houden in een politieke omgeving waar de menselijke maat en bestuurlijke daadkracht steeds verder uit elkaar groeiden. De val van het kabinet was geen explosie, maar een implosie: een coalitie die ten onder ging aan haar eigen krampachtige wens tot controle, met migratie als splijtzwam én excuus.
En dus is het nu aan de gemeenten om alsnog te leveren.
Lees ook: Spreidingswet van kracht, Enkhuizen moet 97 asielzoekers opvangen
Westfriesland bestaat uit zeven gemeenten die in veel opzichten nauw samenwerken: Hoorn, Enkhuizen, Medemblik, Drechterland, Stede Broec, Koggenland en Opmeer. Allen krijgen hun deel toebedeeld onder de nieuwe verdeelsleutel. Allen staan voor de keuze: zelf regie nemen óf zich laten overrompelen door het Rijk, dat — ondanks demissionaire status — niet zal schromen om zélf locaties aan te wijzen als lokale bestuurders in gebreke blijven.
De reflex in sommige gemeenteraden is voorspelbaar. Men roept om uitstel, om uitzonderingen, of probeert via moties politieke statements te maken. Maar feit blijft: de wet is aangenomen en is van kracht. Het weigeren van uitvoering is geen principieel verzet meer, maar bestuurlijke onverantwoordelijkheid. Gemeenteraden die denken met vertragende tactieken de dans te ontspringen, miskennen wat op het spel staat: niet alleen de geloofwaardigheid van lokale politiek, maar ook de kans om op eigen voorwaarden te handelen.
Lees ook: Drechterland opent medio 2026 asielopvanglocatie Hoogkarspel-Zuid
Er is namelijk wél ruimte voor lokale invulling. Gemeenten die proactief locaties en voorzieningen aandragen, houden zelf de regie. Ze kunnen zo hun omgeving, buurtbewoners en voorzieningen beter voorbereiden op de komst van asielzoekers. Gemeenten die daarentegen de hakken in het zand zetten, lopen het risico dat het Rijk — bij monde van de minister van Justitie en Veiligheid — met een rode pen op de kaart gaat aanwijzen waar de opvang moet komen. Zonder lokale inspraak. Zonder nuance.
Daar zit geen enkele gemeente op te wachten, of ze nu politiek links, rechts of pragmatisch bestuurd wordt.
Bovendien: Westfriesland is geen eiland. We maken deel uit van een land waar solidariteit — hoe onpopulair het woord ook geworden is — nog steeds een fundamenteel principe in ons bestuur zou moeten zijn. De spreidingswet is niet bedacht uit liefdadigheid, maar uit bittere noodzaak. Gemeenten die blijven weigeren om hun deel te doen, zetten de boel klem. Ze zeggen in feite tegen andere regio’s: “Jullie moeten méér doen, want wij willen niks.” Dat is niet alleen onhoudbaar, het is onethisch.
Natuurlijk zijn er terechte zorgen. Over de druk op het onderwijs, de jeugdzorg, de woningmarkt. Maar die problemen lossen we niet op door mensen aan de poort te laten wachten, of door asielzoekers te behandelen als een logistiek probleem dat we eindeloos kunnen doorschuiven. De enige manier om draagvlak te behouden — en te herstellen waar dat weg is — is door eerlijk te verdelen én helder te communiceren. Niet vanuit angst, maar vanuit leiderschap.
Wat we nu nodig hebben, is geen stoerdoenerij aan de vergadertafel, maar moed in het bestuur. Gemeenten in Westfriesland die hun verantwoordelijkheid nemen, laten zien dat ze verder kijken dan de waan van de dag. Zij laten zien dat bestuur niet alleen draait om stemmen halen, maar om keuzes maken — ook als die moeilijk zijn.
De val van kabinet-Schoof ontslaat niemand van zijn plicht. In tegendeel: nu het landelijke bestuur tijdelijk vleugellam is, wordt het belang van daadkrachtig lokaal bestuur des te groter. Gemeenteraden die deze kans grijpen om verantwoordelijkheid te tonen, verdienen respect — ook van hun kiezers. Zij laten zien dat de menselijke maat niet verdwijnt met Haagse onrust, maar juist kan bloeien in de regio’s waar mensen elkaar nog recht in de ogen kijken.
Ontdek meer van Westfriesland Praat
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
