HOORN/MEDEMBLIK, 19 december 2025 – Van de honderden kilometers aan lokale spoorlijnen die Nederland ooit rijk was, is er vandaag de dag nog maar één die vrijwel volledig intact is gebleven: de museumspoorlijn tussen Hoorn en Medemblik. Deze twintig kilometer lange lokaalspoorweg vormt een zeldzaam en waardevol stuk levend erfgoed, waarin infrastructuur, landschap en geschiedenis samenkomen. Juist dat unieke karakter staat volgens de Museumstoomtram Hoorn-Medemblik steeds meer onder druk. Daarom vraagt het museum nadrukkelijk aandacht voor de toekomst van deze monumentale spoorlijn door Westfriesland.
Uniek in Nederland en daarbuiten
Wat de spoorlijn Hoorn-Medemblik zo bijzonder maakt, is dat niet alleen de rails bewaard zijn gebleven, maar ook de volledige context waarin de spoorweg functioneert. Scherpe bogen, historische lintbebouwingen, open polderlandschappen en monumentale stationsgebouwen vormen samen één samenhangend geheel. Daarmee is de lijn uniek in Nederland en zelfs zeldzaam in Europa.
Jaarlijks reizen ongeveer 100.000 bezoekers vanuit binnen- en buitenland over de museumspoorlijn. Voor velen is de rit met de stoomtram een reis terug in de tijd, waarbij niet alleen de historische locomotieven en rijtuigen indruk maken, maar ook het landschap waar de spoorlijn zich doorheen slingert. De Museumstoomtram beschouwt de spoorlijn daarom als haar grootste collectiestuk: een ijzeren ruggengraat voor cultuur, recreatie en toerisme in Westfriesland.
Druk op het open landschap
Ondanks het succes en de brede waardering neemt de druk op het monumentale karakter van de spoorlijn toe. Op verschillende plekken langs het tracé dreigen nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen het open landschap te verstoren. Juist deze openheid is essentieel voor de historische beleving van de lokaalspoorweg, die van oorsprong diende om dorpen en agrarische gebieden met elkaar te verbinden.
Daarnaast zijn er plannen in ontwikkeling om het aantal overwegen langs de spoorlijn uit te breiden. Volgens de Museumstoomtram is dit zorgelijk. Meer overwegen betekenen niet automatisch meer veiligheid, terwijl ze wel afbreuk doen aan het oorspronkelijke ontwerp en karakter van de lijn. De organisatie pleit daarom voor terughoudendheid en zorgvuldige afweging bij dergelijke ingrepen.
Stijgende kosten en verantwoordelijkheid
Naast ruimtelijke druk spelen ook financiële uitdagingen een steeds grotere rol. Het beheer en onderhoud van een monumentale spoorlijn is kostbaar en wordt op lange termijn alleen maar duurder. Rails, wissels, stationsgebouwen en materieel vragen voortdurende aandacht om veilig en authentiek in bedrijf te blijven.
De Museumstoomtram benadrukt dat het behoud van de lokaalspoorweg niet alleen haar verantwoordelijkheid is, maar een gezamenlijke opgave van overheden, erfgoedorganisaties en de regio. Het rijdende museum vervult een publieke functie en draagt bij aan de economische en culturele vitaliteit van Westfriesland.
Goede samenwerking met Hoorn
Met de gemeente Hoorn zijn inmiddels goede afspraken gemaakt over de zichtbaarheid en inpassing van de Museumstoomtram binnen de gebiedsontwikkeling Poort van Hoorn. Deze samenwerking laat zien dat behoud van erfgoed en ruimtelijke ontwikkeling hand in hand kunnen gaan, mits er vroegtijdig aandacht is voor cultuurhistorische waarden.
Toch is de situatie elders langs de spoorlijn minder vanzelfsprekend. Daarom zoekt de Museumstoomtram actief het gesprek met andere overheden en betrokken partijen om het belang van het totale tracé onder de aandacht te brengen.
Bezoek van de provincie Noord-Holland
Een belangrijke stap in dat proces was het recente bezoek van gedeputeerde Jelle Beemsterboer van de provincie Noord-Holland. Hij liet zich uitgebreid informeren over het verleden, heden en de toekomst van de museumspoorlijn. Samen met vertegenwoordigers van de provincie maakte hij een rit per ‘Oer-Noord-Hollandse stoomtram’, bestaande uit het Bello-tramstel met locomotief NS 7742 en rijtuig NS BC423.
Tijdens deze rit werd niet alleen de technische en historische waarde van de spoorlijn belicht, maar ook het belang van de omgeving en de samenhang van het geheel. Het bezoek werd door de Museumstoomtram gezien als een kans om het bewustzijn te vergroten over de kwetsbaarheid én de betekenis van deze unieke lokaalspoorweg.
Oproep tot bewustwording
Met het provinciale bezoek hoopt de Museumstoomtram een nieuwe impuls te geven aan de bescherming van de monumentale spoorlijn Hoorn-Medemblik. In de komende periode zal het museum op verschillende manieren extra aandacht vragen voor het behoud van het historische karakter, zowel richting overheden als richting publiek.
De boodschap is duidelijk: deze spoorlijn is meer dan een toeristische attractie. Het is een levend monument dat zorgvuldig bewaakt moet worden, zodat ook toekomstige generaties kunnen blijven ervaren hoe de lokaalspoorwegen ooit het landschap en de samenleving van Westfriesland vormgaven.
Ontdek meer van Westfriesland Praat
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.