Medemblik zet koers naar 2050: stap voor stap naar een aardgasvrije toekomst

MEDEMBLIK – De gemeente Medemblik heeft het Ontwerp Warmteprogramma 2025 gepresenteerd: een concreet plan dat beschrijft hoe inwoners, ondernemers en organisaties samen toewerken naar een duurzame, aardgasvrije toekomst. Met een wijkgerichte aanpak, samenwerking met woningcorporaties en oog voor betaalbaarheid wil de gemeente uiterlijk in 2050 volledig aardgasvrij zijn.

Van visie naar uitvoering

In 2020 stelde Medemblik de eerste Transitievisie Warmte (TVW) op. Die visie vormde de basis voor de overgang naar duurzame warmte. Vijf jaar later is die visie uitgewerkt in een uitvoeringsprogramma: het Warmteprogramma 2025. Hierin staan de keuzes, uitgangspunten en concrete stappen waarmee de gemeente de komende tien jaar verder bouwt aan een duurzaam verwarmde samenleving.

“De overgang naar duurzame warmte is niet eenvoudig, maar wel noodzakelijk,” aldus wethouder Harry Nederpelt in het voorwoord. “Dit programma is ons kompas om samen op tijd, zorgvuldig en vastberaden vooruit te gaan naar een aardgasvrije gemeente.”

Ambitie: aardgasvrij in 2050

Nederland heeft in het Klimaatakkoord vastgelegd dat alle woningen en bedrijfspanden in 2050 zonder aardgas moeten worden verwarmd. Medemblik volgt die landelijke lijn, maar kiest voor een geleidelijke aanpak waarbij inwoners zelf het tempo kunnen bepalen – zolang de overstap maar vóór 2050 plaatsvindt.

De gemeente pakt daarbij de regierol: ze onderzoekt geschikte warmteoplossingen per wijk, ondersteunt inwoners en ondernemers met subsidies en advies, en stimuleert samenwerking met netbeheerder Liander en woningcorporaties De Woonschakel en Het Grootslag.

Twee hoofdsporen: elektrisch verwarmen en warmtenetten

De gemeente ziet twee logische routes richting een aardgasvrije toekomst:

1. Elektrisch verwarmen

Voor het grootste deel van de woningen in Medemblik is elektrisch verwarmen de meest haalbare oplossing. Dat kan via een elektrische warmtepomp of kleine collectieve systemen, zoals gezamenlijke bodemsystemen of mini-warmtenetten.

Sommige wijken zijn hier al klaar voor, andere moeten eerst beter geïsoleerd worden. Daarom zet de gemeente in op een wijkgerichte aanpak waarbij per buurt wordt gekeken wat nodig is: van isolatie tot overstap op volledig elektrisch verwarmen.

2. Warmtenetten

In enkele wijken en bedrijventerreinen liggen kansen voor warmtenetten die gebruikmaken van duurzame bronnen zoals geothermie, aquathermie of restwarmte.
Voorbeelden zijn:

• Medemblik-stad (Randwijk, Gildenwijk, Parkwijk, Plan West en Koggenwijk) – met mogelijk geothermie uit Agriport (Hollands Kroon).
• Wervershoof – met restwarmte en warmte uit water (aquathermie) van de rioolwaterzuivering.
• Bedrijventerreinen WFO (Zwaagdijk-Oost) en A7-West (Nibbixwoud/Wognum) – waar restwarmte van bedrijven benut kan worden.

Of een warmtenet daadwerkelijk wordt aangelegd, hangt af van de haalbaarheid, betaalbaarheid en steun van inwoners. Pas als aan alle voorwaarden wordt voldaan, volgt besluitvorming en uitvoering.

De wijkgerichte aanpak: stap voor stap verduurzamen

In de komende tien jaar pakt Medemblik acht wijken aan waar kansen liggen voor elektrisch verwarmen. Elke fase duurt ongeveer een jaar, waarbij steeds twee wijken tegelijk aan de beurt zijn. De gemeente bezoekt elke wijk minstens twee keer in tien jaar om voortgang te meten en ondersteuning te bieden.

Fasegewijze aanpak:

1. Wognum Kreeklanden en Andijk Centrum (2026–2031)
2. Andijk Zuid en Medemblik Schepenwijk (2027–2032)
3. Midwoud en Wervershoof-Oost (2028–2033)
4. Abbekerk en Onderdijk (2029–2034, onder voorbehoud)

Samen met Liander zorgt de gemeente voor versterking van het elektriciteitsnet, zodat het extra verbruik van warmtepompen kan worden opgevangen.

Betaalbaarheid voorop

De overstap naar duurzame warmte moet haalbaar en betaalbaar zijn voor iedereen. De gemeente geeft daarom prioriteit aan wijken waar kwetsbare groepen of energiearmoede voorkomt.
Er wordt gewerkt met nationale kostenberekeningen – ontwikkeld door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) – om per wijk de meest kostenefficiënte oplossing te kiezen.

Daarnaast komen er subsidies en financieringsmogelijkheden voor inwoners met lage inkomens, en een lokale isolatieaanpak voor woningen met een laag energielabel.

Partners en samenwerking

De gemeente werkt nauw samen met woningcorporaties, bewonersinitiatieven en energiecoaches van stichting Warm Medemblik. Ook ondernemers krijgen ondersteuning via het Duurzaam Ondernemersloket en het provinciale ontzorgingsprogramma voor het MKB.

Woningcorporaties hebben volgens de gemeente een sleutelrol, vooral in wijken waar zij veel woningen bezitten. Samen met De Woonschakel en Het Grootslag worden verduurzamingsplannen afgestemd, zodat huurders tegelijk met particuliere bewoners kunnen overstappen.

Communicatie en participatie

Een belangrijk onderdeel van de aanpak is inwonersparticipatie. De gemeente benadrukt dat draagvlak en goede communicatie onmisbaar zijn voor succes.

Via platforms zoals Samen Medemblik, de website Duurzaam Medemblik, nieuwsbrieven, informatieavonden en sociale media blijft de gemeente in gesprek met inwoners.

Ook zijn er klankbordgroepen opgericht, waaronder de Klankbordgroep Warmteprogramma en de Klankbordgroep Duurzaamheid, waarin bewoners en organisaties hun ideeën delen over de uitvoering van het beleid.

Wat kunnen inwoners nu al doen?

Inwoners hoeven niet te wachten tot hun wijk aan de beurt is. Iedereen kan nu al stappen zetten, zoals:

• Isoleren en ventileren van de woning
• Zuiniger omgaan met energie
• Zelf energie opwekken via zonnepanelen
• Elektrisch koken in plaats van op gas
• Gebruikmaken van lokale inkoopacties en subsidies

Wie advies wil, kan terecht bij het Duurzaam Bouwloket of de energiecoaches van Warm Medemblik. Daar zijn ook checks beschikbaar om te zien voor welke subsidies men in aanmerking komt.

Bijzondere aandacht voor erfgoed en VvE’s

Ook monumentale panden en karakteristieke gebouwen moeten in 2050 aardgasvrij zijn. Omdat dit complexer is dan bij moderne woningen, heeft de gemeente een subsidieregeling voor erfgoedverduurzaming ingesteld.
Daarnaast ondersteunt Medemblik Verenigingen van Eigenaren (VvE’s) met advies over techniek, financiering en vergunningen, zodat ook appartementencomplexen kunnen verduurzamen.

Ondernemers en bedrijventerreinen

Voor ondernemers geldt hetzelfde uitgangspunt: verduurzamen is noodzakelijk én economisch verstandig.
Via het Duurzaam Ondernemersloket krijgen bedrijven advies over energiebesparing, netcongestie en subsidiemogelijkheden. Samenwerking op bedrijventerreinen wordt gestimuleerd om collectieve oplossingen mogelijk te maken, bijvoorbeeld gedeelde warmtepompen of restwarmteprojecten.

Bedrijventerreinen als A7-West en WFO Zwaagdijk-Oost gelden als proeftuinen voor dergelijke gezamenlijke systemen.

Gemeentelijk vastgoed als voorbeeld

De gemeente geeft zelf het goede voorbeeld. Gemeentelijke gebouwen worden stap voor stap verduurzaamd, waarbij groot onderhoud wordt gecombineerd met isolatie en energiezuinige technieken.
In 2027 start de grootschalige renovatie van het gemeentehuis, dat volledig energiezuinig wordt gemaakt.

Monitoring en evaluatie

Om te meten of de aanpak werkt, monitort de gemeente jaarlijks:

• Het aantal aardgasvrije gebouwen
• Het isolatieniveau per wijk
• Het gemiddelde gasverbruik
• De beschikbare capaciteit van het elektriciteitsnet

Elke vijf jaar wordt het volledige warmteprogramma geëvalueerd en bijgesteld. De volgende evaluatie staat gepland voor 2031.

Wetgeving en toekomst

De uitvoering van het Warmteprogramma valt onder de Wet gemeentelijke instrumenten warmtetransitie (Wgiw), die gemeenten verplicht een dergelijk programma op te stellen en elke vijf jaar te actualiseren.

In 2026 volgen nog twee belangrijke wetten:

• De Wet Collectieve Warmte (Wcw), die regels stelt aan warmtenetten over transparantie, eerlijke prijzen en duurzaamheid.
• De nieuwe Energiewet, die de energiemarkt opnieuw vormgeeft.

Samen moeten deze wetten zorgen voor een helder kader waarin gemeenten en warmtebedrijven kunnen samenwerken aan een betrouwbare, betaalbare en duurzame energievoorziening.

Conclusie: Samen duurzaam vooruit

De weg naar een aardgasvrije gemeente is lang, maar Medemblik kiest bewust voor een realistische en sociale aanpak. Door samenwerking, participatie en maatwerk kan iedereen meedoen – van huiseigenaar tot huurder, van ondernemer tot buurtinitiatief.

“De kracht van onze gemeenschap ligt in samenwerking,” zegt wethouder Nederpelt. “Alleen samen kunnen we Medemblik klaarstomen voor een duurzame toekomst waar we trots op kunnen zijn.”