OM en Zwaagse soeverein in hoger beroep na vonnis

ZWAAG, 15 december 2025 – Het Openbaar Ministerie (OM) heeft aangekondigd in hoger beroep te gaan tegen zes van de tien uitspraken die de rechtbank Rotterdam heeft gedaan in het grootschalige onderzoek 26Espeon. In dit onderzoek stonden meerdere verdachten terecht. Volgens het OM behoren zij tot een netwerk van zogenoemde radicale soevereinen. Ook een 56-jarige man uit Zwaag, die door justitie tot deze beweging wordt gerekend, heeft zelf besloten in hoger beroep te gaan tegen het vonnis in zijn zaak.

Lees ook: Veroordelingen in soevereinenzaak: man uit Zwaag krijgt celstraf

Hoewel het OM aangeeft deels tevreden te zijn met de vonnissen van de rechtbank, vindt het dat op cruciale onderdelen een oordeel van een hogere rechter nodig is. Volgens het OM raken deze zaken aan belangrijke juridische vragen over terrorisme, organisatievorming en het voorbereiden van geweld tegen de samenleving en het openbaar bestuur.

Onderzoek 26Espeon

Onderzoek 26Espeon richtte zich op personen en groepen die zich identificeren als ‘soeverein’. Deze beweging verwerpt de legitimiteit van de Nederlandse rechtsstaat en overheidsinstanties. In sommige gevallen blijft dat bij ideologische uitingen. Maar volgens het OM zijn binnen deze netwerken ook concrete plannen ontstaan die de openbare orde en veiligheid ernstig in gevaar kunnen brengen.

In totaal behandelde de rechtbank Rotterdam tien strafzaken die voortkwamen uit dit onderzoek. In zes daarvan heeft het OM nu besloten om hoger beroep in te stellen bij het gerechtshof.

Deventer-groep en vuurwapens

Een belangrijk onderdeel van het hoger beroep betreft drie verdachten uit (de omgeving van) Deventer. Deze mannen waren volgens het OM actief op zoek naar zware vuurwapens en hadden inmiddels tien werkende vuurwapens aangeschaft. Het ging daarbij niet om onschuldige verzamelobjecten, maar om daadwerkelijk inzetbare wapens.

De rechtbank oordeelde echter dat deze drie mannen geen criminele of terroristische organisatie vormden. Dat oordeel kan het OM niet volgen. Volgens het OM was er wel degelijk sprake van een georganiseerd verband met een ideologisch motief en een duidelijke bereidheid tot gewelddadig optreden. Juist dat punt wil het OM nu laten toetsen door het gerechtshof.

Operatie Enduring Freedom

Ook in de zaak van een 60-jarige man uit Oirsbeek, die werd aangehouden in Geleen, is het OM in hoger beroep gegaan. Deze verdachte kwam in beeld vanwege een plan dat hij zelf ‘Operatie Enduring Freedom’ noemde. Volgens het OM had dit plan kenmerken van het voorbereiden en geven van training voor terroristische misdrijven.

De rechtbank sprak de man vrij van het subsidiair ten laste gelegde feit: het geven van training met het oog op terrorisme. Het OM vindt dat in het vonnis onvoldoende wordt gemotiveerd waarom deze gedragingen niet onder die strafbepaling zouden vallen. Ook deze zaak wordt daarom voorgelegd aan een hogere rechter.

Wapenverkoper uit Raalte

In een andere zaak gaat het om een 28-jarige man uit Raalte die wordt gezien als een van de wapenverkopers. De verdediging van deze verdachte heeft zelf al hoger beroep ingesteld. Daarnaast heeft ook het OM besloten in hoger beroep te gaan.

De rechtbank sprak de man vrij van het onderdeel dat hij, samen met een mededader, wapens zou hebben verkocht met het oogmerk een terroristisch misdrijf te vergemakkelijken. Juist deze vrijspraak is voor het OM een belangrijk juridisch punt. Volgens het OM moet het gerechtshof duidelijkheid geven over de vraag wanneer wapenhandel in dit soort contexten als terroristische ondersteuning kan worden aangemerkt.

Zaak van de verdachte uit Zwaag

Bijzonder is ook de zaak van een 56-jarige verdachte uit Zwaag. In zijn zaak heeft de verdediging hoger beroep ingesteld tegen het vonnis van de rechtbank. Het OM heeft op zijn beurt eveneens hoger beroep ingesteld.

De rechtbank sprak de man vrij van het voorbereiden dan wel bevorderen van het plegen van zogenoemde ‘burgerarresten’. Dat zijn door soevereinen bedachte aanhoudingen van bijvoorbeeld bestuurders of ambtenaren, buiten het wettelijk kader om. Het OM is van mening dat deze gedragingen wel degelijk strafbaar zijn. Het ziet het hoger beroep als noodzakelijk om hierover duidelijkheid te krijgen.

Sapientes ab Oriente

Niet in alle onderdelen van het onderzoek kiest het OM voor hoger beroep. Zo berust het OM in het oordeel van de rechtbank over de organisatie Sapientes ab Oriente. Deze groep verspreidde onder meer zogenoemde ‘Search Warrants’, arrestatiebevelen gericht aan lokale bestuurders en andere functionarissen.

De rechtbank oordeelde dat deze documenten door ontvangers weliswaar als dreigend of intimiderend konden worden ervaren, maar juridisch niet konden worden aangemerkt als een bedreiging in de zin van artikel 285 van het Wetboek van Strafrecht. Het OM heeft zich bij dat oordeel neergelegd. Toch benadrukt het dat het blijft optreden tegen het intimideren en onder druk zetten van lokale bestuurders.

Vervolg bij het gerechtshof

Met het instellen van hoger beroep in zes zaken komt een belangrijk vervolg aan onderzoek 26Espeon. Het OM wil dat het gerechtshof zich buigt over de grenzen tussen ideologie en strafbaar handelen. Het moet ook oordelen over de vraag wanneer sprake is van terroristische voorbereiding of organisatievorming. De uitspraken in hoger beroep kunnen grote betekenis krijgen voor de aanpak van radicale soevereine netwerken in Nederland.