Er was eens… oorlog. Maar niet zo’n moderne, digitale oorlog met hackers en cryptobots, nee – een ouderwetse knokpartij met hooivorken, bijlen, en een dikke snor die de halve Zuiderzee angst inboezemde: Grutte Pier.
Nu denkt u misschien: “Wacht, was dat niet die Friese reus die z’n tegenstanders liet spellen om te bepalen of-ie ze de kop afhakte?” Klopt. En als je niet netjes “Bûter, brea en griene tsiis” kon zeggen zonder te struikelen over je Hollandse tongval, dan was je bij Pier aan het verkeerde adres.
Maar laten we even terugspoelen naar het jaar des Heeren 1517, toen Friesland nog Fries was, West-Friesland net deed alsof het geen Holland was, en Medemblik het slachtoffer werd van de slechtste staycation ooit. Grutte Pier, wiens geboortedorp waarschijnlijk te klein was om op Google Maps te staan, was zó boos dat hij besloot wraak te nemen op de Hollanders. En waar begin je dan? Juist. Medemblik.
Medemblik: Van kaasstad tot kaassoufflé
Op een zonnige dag (of regenachtig, waarschijnlijk regenachtig – het is West-Friesland), voeren Pier en zijn manschappen, de Arumer Zwarte Hoop – een soort middeleeuws piratencollectief met woedeproblemen – de haven van Medemblik binnen. De stad werd geplunderd, afgefikt en herbouwd in ongeveer die volgorde.
De inwoners van Medemblik hadden dit zien aankomen. “Volgens mij komen er piraten aan,” fluisterde een visser. “Nee joh,” zei de dominee, “dat zijn vast pelgrims.” Vijf minuten later stond z’n kansel in de hens en was de kerkklok onderweg naar Sneek als oorlogstrofee.
Oostwoud: Klein dorp, grote pech
Ook Oostwoud kreeg z’n portie Pier. Nu moet je weten: Oostwoud was (en is) een dorp dat normaal gesproken vooral bekendstaat om koeien, sloten en de vraag of de trein naar Hoorn ooit op tijd rijdt. Maar in 1517 werd het opeens frontlinie. Niet omdat het strategisch lag, maar waarschijnlijk omdat iemand van Oostwoud ooit “Friezen zijn boeren” had geroepen tijdens een dronken bruiloft in Enkhuizen.
De legende gaat dat de dorpsoudste in paniek zijn kippen het bos in joeg en zichzelf in een regenton verstopte. Pier vond de ton, rolde ‘m om, keek erin en zei: “Hé, Hollanner – bûter, brea en griene tsiis?” Toen de man “Brie, baguette en Pinot Gris” stamelde, was het einde oefening.
Enkhuizen en Hoorn: Oorlog met stijl
Enkhuizen probeerde zich staande te houden door diplomatie. Ze stuurden een bode met bier en haring naar Pier. Slimme zet, maar Pier hield niet van haring. Hij vond dat haring smaakte alsof je tong per ongeluk in een zeemeeuw was beland. En zo viel ook Enkhuizen onder de bijl.
Hoorn had iets meer fortificaties én een stadsraad met een tikje arrogantie. “Die reus? Ach, dat is folklore,” zei een wethouder, vlak voordat hij een hooivork door z’n hoed kreeg. Toch hield Hoorn verrassend goed stand, mede dankzij een dominee die de strijders moed inpreekte met teksten als: “God helpt wie zelf ook z’n boog spant.” Hij overleefde het, maar veranderde zijn preken na de oorlog in series over vrede, liefde en het vermijden van Friezen met boten.
Friezen vs. West-Friezen: Wie hoort bij wie?
En dan het grote misverstand: Friezen en West-Friezen denken dat ze familie zijn. Ze delen een paar klinkers, een obsessie met dijken, en een ongezonde liefde voor boter op alles wat eetbaar is. Maar waar de ene groep zijn kinderen Tjalling noemt en z’n sokken in klompen stopt, laat de andere zich in Hoorn piercen en rijdt op een fatbike naar het werk.
De oorlog van Grutte Pier was geen strijd tussen goed en kwaad. Het was eerder een soort burenruzie die uit de hand liep. Alsof iemand z’n heg niet had gesnoeid, en de ander daarop besloot z’n huis in de fik te steken en daarna de kippen mee te nemen. Klassiek gevalletje “had even een appje gestuurd”.
De nabrander
Na een paar jaar was Pier er klaar mee. Misschien kreeg hij last van z’n rug, of had hij gewoon genoeg plunderbuit om een kleinschalige camping in Workum te beginnen. In elk geval overleed hij in 1520 aan – jawel – natuurlijke oorzaken. Z’n zwaard was zo groot dat het nog decennia lang dienstdeed als dorpsgrill in Sneek.
De Friezen claimden de morele overwinning. De West-Friezen herbouwden hun steden en deden net alsof het allemaal de schuld was van “de tijdsgeest”. En sindsdien hebben ze een ongemakkelijke vrede, waarin ze samen praten over het weer, maar nooit over 1517.
Slotgedachte
Dus de volgende keer dat je in Medemblik een lekker ijsje eet aan de haven, of door Oostwoud fietst zonder gillende Friese reuzen achter je aan, bedenk dan: deze regio is niet zomaar rustig. Het is stil omdat iedereen moe is van eeuwen burenruzie. En omdat Grutte Pier, godzijdank, geen nazaten op TikTok heeft.
En wie weet… misschien zit er toch nog ergens een West-Fries in een regenton te schuilen. Voor de zekerheid.
Ontdek meer van Westfriesland Praat
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
