SED-gemeenten voldoen aan wettelijke antidiscriminatievoorziening

SED-GEMEENTEN, 12 december 2025 – Een groeiend aantal Nederlandse gemeenten voert actief beleid om discriminatie tegen te gaan. Dat blijkt uit de Monitor Lokaal Antidiscriminatiebeleid 2025 van kennisinstituut Movisie. Het percentage gemeenten met een expliciet lokaal antidiscriminatiebeleid steeg van 33 procent in 2017 naar 37 procent in 2025. Vooral grotere gemeenten boeken vooruitgang, maar ook in kleinere gemeenten groeit het besef dat een stevige lokale aanpak noodzakelijk is. Binnen West-Friesland voldoen de SED-gemeenten Stede Broec, Enkhuizen en Drechterland aantoonbaar aan de wettelijke verplichting voor een antidiscriminatievoorziening.

Antidiscriminatiebeleid steeds minder een niche

Niet alleen het aantal gemeenten met vastgesteld antidiscriminatiebeleid groeit, ook het aantal gemeenten dat actief werkt aan nieuw beleid neemt toe. In 2025 is 44 procent van de gemeenten bezig met het ontwikkelen of actualiseren van beleid, tegenover 35 procent in 2022. Daarmee is antidiscriminatiebeleid geen marginaal thema meer, maar steeds vaker een vast onderdeel van sociaal, veiligheids- en participatiebeleid.

Gemeenten erkennen in toenemende mate dat discriminatie een hardnekkig maatschappelijk probleem is dat lokaal gevoeld en ervaren wordt. Uitsluiting op basis van afkomst, huidskleur, religie, seksuele gerichtheid, gender, beperking of leeftijd heeft directe impact op inwoners en vraagt om een laagdrempelige, herkenbare aanpak dichtbij huis.

Grote verschillen tussen gemeenten

De monitor laat ook duidelijke verschillen zien tussen gemeentetypen. Binnen de G40 (grote steden) beschikt inmiddels 58 procent over antidiscriminatiebeleid. Bij plattelandsgemeenten (P10) blijft dit steken op 23 procent. Dat is zorgelijk, omdat juist in kleinere gemeenten steunnetwerken vaak beperkter zijn en vooroordelen minder snel worden doorbroken door diversiteit in het dagelijks leven.

Lees ook: Westfriese gemeenten lopen achter met antidiscriminatiebeleid

Opvallend is dat kleine gemeenten zelden wijzen op een gebrek aan politiek of maatschappelijk draagvlak. De grootste belemmeringen zijn capaciteit, kennis en de stap van beleidsvorming naar daadwerkelijke uitvoering. Antidiscriminatiebeleid concurreert daarbij met andere wettelijke en maatschappelijke taken.

Wettelijke taak: antidiscriminatievoorziening

Los van lokaal beleid zijn alle gemeenten in Nederland wettelijk verplicht om inwoners toegang te bieden tot een onafhankelijke antidiscriminatievoorziening. Deze verplichting is vastgelegd in de Wet gemeentelijke antidiscriminatievoorzieningen (Wga), die sinds 2009 van kracht is.

De wet verplicht gemeenten om:

• een laagdrempelige voorziening aan te bieden waar inwoners discriminatie kunnen melden;
• onafhankelijke klachtbehandeling te waarborgen;
• deskundige ondersteuning en advies te bieden;
• bij te dragen aan preventie, voorlichting en bewustwording.

Gemeenten mogen deze taak zelf uitvoeren of regionaal organiseren, zolang de toegankelijkheid en onafhankelijkheid zijn gegarandeerd.

Lees ook: Aanpak racisme nog steeds een probleem bij veel gemeenten

SED-gemeenten voldoen aan wettelijke verplichting

De gemeenten Stede Broec, Enkhuizen en Drechterland voldoen volledig aan deze wettelijke taak. Zij hebben de uitvoering ondergebracht bij Stichting Discriminatie.nl Noord-Holland Noord (NHN), een erkende antidiscriminatievoorziening met regionale dekking en expertise.

Volgens Marissa Blok, communicatieadviseur bij de SED-gemeenten, richt het lokale beleid zich nadrukkelijk op een goede en zichtbare uitvoering van deze voorziening. Discriminatie.nl NHN ondersteunt inwoners die discriminatie ervaren, behandelt meldingen en klachten, geeft advies en voorlichting en werkt actief aan het voorkomen en oplossen van discriminatie.

Wat doet Discriminatie.nl NHN concreet?

Inwoners van de SED-gemeenten kunnen bij Discriminatie.nl NHN terecht voor:

• het melden van discriminatie-incidenten;
• ondersteuning bij gesprekken of procedures;
• juridisch advies over rechten en vervolgstappen;
• voorlichting aan scholen, verenigingen en organisaties;
• training en bewustwording voor professionals en vrijwilligers.

Melden kan anoniem en kosteloos. Niet iedere melding leidt tot een formele klacht, maar alle meldingen dragen bij aan inzicht in patronen en helpen gemeenten gerichter beleid te ontwikkelen.

Preventie en bewustwording steeds belangrijker

De monitor van Movisie laat zien dat gemeenten steeds vaker inzetten op preventie. Voorlichting, dialoog en samenwerking met maatschappelijke organisaties zijn daarbij belangrijke instrumenten. Door discriminatie bespreekbaar te maken en signalen serieus te nemen, kunnen problemen vroegtijdig worden aangepakt.

Voor de SED-gemeenten betekent dit dat de antidiscriminatievoorziening niet alleen een wettelijke verplichting is, maar ook een belangrijk onderdeel van een inclusieve en veilige leefomgeving. Juist in gemeenten waar mensen elkaar kennen en gemeenschappen hecht zijn, is het essentieel dat inwoners weten waar zij terechtkunnen als grenzen worden overschreden.

Lokaal beleid blijft in ontwikkeling

Hoewel de SED-gemeenten voldoen aan de wettelijke taak, laat de landelijke monitor zien dat verdere ontwikkeling nodig blijft. Het vastleggen van expliciet antidiscriminatiebeleid kan helpen om doelen, verantwoordelijkheden en samenwerking beter te borgen. Daarmee wordt discriminatie niet alleen bestreden, maar ook structureel voorkomen.

De groeiende aandacht voor antidiscriminatiebeleid onderstreept dat gelijkwaardigheid geen vanzelfsprekendheid is, maar vraagt om blijvende inzet op lokaal niveau. In Stede Broec, Enkhuizen en Drechterland ligt die basis er in ieder geval.