WEST-FRIESLAND – Toch, anno 2025, worstelen de zeven gemeenten – Hoorn, Medemblik, Enkhuizen, Drechterland, Stede Broec, Opmeer en Koggenland – met de vraag: zijn ze sterker samen of juist apart? Tien jaar vooruitkijkend, naar 2035, rijst de vraag of de droom van sommige politieke partijen, waaronder D66, werkelijkheid is geworden: een fusie tot één gemeente West-Friesland. Of blijft de regio bestaan uit zeven zelfstandige gemeenten, met Hoorn als motor en groeigemeente?
De fusiewens: efficiëntie en kracht
Voorstanders van een fusie, zoals D66 en enkele lokale bestuurders, zien voordelen in schaalvergroting. Eén gemeentelijke organisatie zou kosten besparen, efficiënter werken en een sterker geluid in Den Haag en de provincie Noord-Holland laten horen.
Lees ook: D66: ‘Op naar 1 gemeente West-Friesland’
West-Friesland telt samen ruim 370.000 inwoners. Daarmee zou West-Friesland zich qua schaalgrootte kunnen concurreren met steden als Utrecht of Eindhoven. West-Friesland heeft een gezamenlijke uitdaging: woningbouw, energietransitie, bereikbaarheid. Die vragen om één krachtige regie.
Daarnaast wordt gewezen op de krapte op de arbeidsmarkt in het openbaar bestuur. Het is lastig om in kleine gemeenten voldoende gekwalificeerd personeel te vinden voor complexe taken als klimaatadaptatie en digitalisering. Een fusie zou die kennis bundelen.
De tegenstanders: identiteit en nabijheid
Maar de tegenbeweging is minstens zo sterk. Veel inwoners hechten aan hun lokale gemeentehuis en het gevoel dat de politiek dichtbij is. “Ik wil niet dat een ambtenaar in Hoorn straks beslist over een vergunning in ons dorp,” zegt een inwoner van Opmeer.
Lokale partijen, die vaak groot zijn in raden van dorpsgemeenten, vrezen verlies van identiteit. Enkhuizen, met zijn haven en VOC-verleden, verschilt sterk van agrarisch Opmeer of stedelijk Hoorn. “Eén gemeente doet geen recht aan die diversiteit,” klinkt het veelvuldig.
Bovendien hebben eerdere fusies in Nederland gemengde resultaten opgeleverd. Grotere gemeenten blijken soms logger, en inwoners voelen zich juist verder van de politiek verwijderd.
Hoorn als groeikern
Wat wel vaststaat: Hoorn ontwikkelt zich de komende tien jaar als groeikern van de regio. Met de komst van nieuwe woonwijken als Bangert & Oosterpolder en ontwikkelingen rond station Hoorn, groeit de stad gestaag richting de 100.000 inwoners. Hoorn wordt een regionaal centrum voor onderwijs, zorg, cultuur en werkgelegenheid.
De vraag is of die groei de balans binnen de regio verstoort. “Hoorn trekt bedrijven en voorzieningen aan, maar kleinere gemeenten kunnen het gevoel krijgen dat ze slechts een bijwagen zijn,” zegt een onderzoeker van het Planbureau voor de Leefomgeving. “Dat kan de druk op samenwerking vergroten, maar ook weerstand oproepen.”
De tussenweg: regionale samenwerking
De realiteit in 2035 zal waarschijnlijk ergens in het midden liggen. Al jaren is er intensieve samenwerking via de Regio West-Friesland. Gemeenten trekken samen op bij thema’s als woningbouw, verduurzaming en arbeidsmarktbeleid. Dat levert voordelen op, zonder dat de formele fusie plaatsvindt.
Toch blijft de roep om duidelijkheid bestaan. Sommige politici spreken van een “sluipfusie”: steeds meer taken worden regionaal geregeld, terwijl de democratische controle achterblijft. “Beter één gemeente met een duidelijke raad en bestuur, dan een kluwen van samenwerkingsverbanden waar niemand meer grip op heeft,” stelde een bestuurder van D66 in West-Friesland eerder.
Anderen zien juist in die samenwerking de kracht. “We delen wat nodig is, maar behouden onze eigenheid,” aldus een voormalige wethouder van Medemblik. “Dat is de West-Friese manier.”
De doorslag: inwoner of bestuurder?
Welke kant het opgaat, hangt niet alleen af van politici, maar ook van inwoners. Een fusie zonder breed draagvlak leidt tot verzet en vervreemding. Daarom zullen de komende tien jaar waarschijnlijk referenda, burgerpanels en enquêtes een rol spelen.
Vooral jongeren lijken meer open te staan voor één West-Friesland. “Ik werk in Hoorn, woon in Enkhuizen en ga uit in Medemblik. Voor mij is het toch allemaal één regio,” zegt een 25-jarige student. Oudere inwoners hechten meer waarde aan de historische grenzen.
Kruispunt
West-Friesland in 2035 staat op een kruispunt. Wordt het één krachtige gemeente die de uitdagingen van de toekomst eenduidig oppakt? Of blijft het een lappendeken van zeven gemeenten die, soms met moeite, samenwerken?
Misschien is het antwoord typisch West-Fries: een compromis. Geen formele fusie, maar een steeds hechtere samenwerking, waarbij Hoorn als groeikern de motor vormt en de omliggende gemeenten zorgen dat de regio niet éénkleurig wordt. Of, zoals een lokale bestuurder het treffend verwoordt: “West-Friesland blijft één regio, maar nooit één gezicht. En misschien is dat precies onze kracht.”
Ontdek meer van Westfriesland Praat
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.