Rekenkamer SED onderzoekt huisvesting arbeidsmigranten

SED-GEMEENTEN, 16 december 2025 – De rekenkamer van de SED-gemeenten Stede Broec, Enkhuizen en Drechterland start een uitgebreid onderzoek naar de woonsituatie en veiligheid van arbeidsmigranten in de drie gemeenten. Aanleiding is de sterke groei van het aantal arbeidsmigranten in West-Friesland en de aanhoudende zorgen over de kwaliteit, veiligheid en handhaving van hun huisvesting. Het onderzoek richt zich nadrukkelijk op zowel de sociale als fysieke veiligheid, de gemeentelijke aanpak en de informatievoorziening richting de gemeenteraad over huisvesting van arbeidsmigranten SED.

Groei van arbeidsmigratie in West-Friesland

Arbeidsmigranten vormen een steeds belangrijker deel van de bevolking in West-Friesland. Volgens de provinciale monitor werkten in 2022 ongeveer 10.000 arbeidsmigranten in Noord-Holland, waarvan circa een kwart in de SED-gemeenten. Het merendeel van deze groep verblijft slechts enkele maanden in de regio, vaak voor seizoenswerk in sectoren als de land- en tuinbouw en de visserij. Tegelijkertijd vestigt een deel van de arbeidsmigranten zich voor langere tijd, wat vraagt om andere en meer duurzame woonoplossingen toenemen, inclusief huisvesting arbeidsmigranten SED.

Deze combinatie van tijdelijke en meer permanente huisvestingsbehoeften zorgt voor extra druk op een woningmarkt die al krap is. Hierdoor ontstaan risico’s op overbewoning, illegaal gebruik van panden en onveilige woonomstandigheden. Ook ervaren omwonenden soms overlast, terwijl arbeidsmigranten zelf kwetsbaar kunnen zijn voor misstanden en uitbuiting door verhuurders. Huisvesting arbeidsmigranten SED wordt daarmee een belangrijk aandachtspunt.

Wet goed verhuurderschap als kader

Sinds 1 juli 2023 is de Wet goed verhuurderschap (Wgv) van kracht. Deze wet moet misstanden bij verhuur tegengaan en geldt nadrukkelijk ook voor de huisvesting van arbeidsmigranten. Gemeenten zijn verplicht een meldpunt in te richten waar huurders problemen met verhuurders kunnen melden. Daarnaast krijgen gemeenten meer mogelijkheden om strengere eisen te stellen aan verhuurders en om handhavend op te treden, bijvoorbeeld via waarschuwingen, boetes of sluiting van panden. In de context van huisvesting arbeidsmigranten SED versterkt dit hun positie aanzienlijk.

De SED-gemeenten hebben inmiddels beleid ontwikkeld dat aansluit bij deze wet. Daarin is aandacht voor registratie van arbeidsmigranten, toezicht op woonlocaties en het uitvoeren van controles. Toch vraagt de rekenkamer zich af in hoeverre dit beleid in de praktijk voldoende effect heeft en of de veiligheid van arbeidsmigranten daadwerkelijk is geborgd.

Centrale onderzoeksvragen

Het rekenkameronderzoek richt zich op meerdere kernvragen. Zo wordt gekeken hoe de huidige woonsituatie van arbeidsmigranten in de SED-gemeenten eruitziet en welke maatregelen de gemeenten hebben genomen sinds de invoering van de Wet goed verhuurderschap. Ook wordt onderzocht waar de grootste knelpunten liggen en welke sociale en fysieke risico’s arbeidsmigranten ervaren op hun woonlocaties.

Daarnaast kijkt de rekenkamer naar het onderscheid tussen shortstay-huisvesting voor seizoenswerkers en oplossingen voor de langere termijn. Belangrijke vragen zijn hoe de uitvoering van het gemeentelijk beleid in de praktijk verloopt, of het meldpunt voor problemen met verhuurders goed functioneert en hoe effectief de ingezette bestuursrechtelijke instrumenten zijn.

Een apart aandachtspunt is de rol van de gemeenteraad. Wordt de raad voldoende en tijdig geïnformeerd om haar kaderstellende en controlerende taak goed te kunnen uitvoeren? En beschikt de raad over voldoende inzicht om bij te sturen waar nodig?

Drie fasen van het onderzoek

Het onderzoek wordt uitgevoerd in drie fasen. In de eerste fase wordt het plan van aanpak verder uitgewerkt en vastgesteld in overleg met de gemeentesecretarissen, de rekenkamer en de onderzoekers. Dit startoverleg moet zorgen voor duidelijke verwachtingen over het proces en de reikwijdte van het onderzoek.

De tweede fase bestaat uit dataverzameling. Deze start met een deskstudie, waarbij gemeentelijke documenten zoals beleidsnotities, raadsinformatiebrieven, collegevoorstellen, handhavingsplannen en regionale huisvestingsafspraken worden geanalyseerd. Ook wordt gekeken naar de praktische uitvoering van de Wet goed verhuurderschap, het gebruik van het meldpunt en de inzet van handhavingsinstrumenten.

Daarnaast worden (groeps)gesprekken georganiseerd om de cijfers en documenten van context te voorzien. Hierbij worden verschillende perspectieven betrokken: medewerkers van de SED-organisatie, raadsleden, toezichthouders, politie, verhuurders, woningcorporaties, werkgeversorganisaties en maatschappelijke organisaties zoals Stichting FairWork en Stichting Barka. Ook arbeidsmigranten zelf worden betrokken om inzicht te krijgen in hun ervaringen en leefwereld, vooral gekoppeld aan huisvesting arbeidsmigranten SED.

In de derde fase worden alle gegevens geanalyseerd en verwerkt in een onderzoeksrapport. Dit rapport zal bestaan uit een bestuurlijke nota en een nota van bevindingen, waarbij waar nodig onderscheid wordt gemaakt tussen de drie gemeenten. Ook is er ruimte voor wederhoor voordat het rapport definitief wordt vastgesteld.

Doel: verbeteren van beleid en praktijk

Met dit onderzoek wil de rekenkamer tekortkomingen in kennis, beleid en uitvoering blootleggen. Het uiteindelijke doel is om de SED-gemeenten handvatten te bieden om hun verantwoordelijkheid voor veilige en humane huisvesting van arbeidsmigranten beter waar te maken. Huisvesting arbeidsmigranten SED is dus een cruciaal onderdeel. Daarmee raakt het onderzoek niet alleen de positie van arbeidsmigranten zelf, maar ook de leefbaarheid en veiligheid in de wijken en dorpen van Stede Broec, Enkhuizen en Drechterland.