DE WEERE, 25 november 2025 – Jarenlang zag vrijwilliger en buitenliefhebber Anne de Bruin-van der Graaf wekelijks dezelfde vervelende werkelijkheid: overal langs haar vaste fietsroute lagen flesjes, blikjes en ander zwerfvuil. Maar sinds de invoering van statiegeld op kleine plastic flesjes en blikjes is dat beeld drastisch veranderd. In een uitgebreid interview vertelt zij hoe een eenvoudige financiële prikkel niet alleen de bermen schoner maakt, maar vooral het gedrag van mensen heeft veranderd.
“Vroeger vond ik elke week zo’n 70 flesjes en blikjes”
Anne reed jarenlang een vaste route van 25 kilometer door de gemeente Opmeer en omliggende buitenwegen. Tijdens die ritten ruimde zij consequent op wat anderen achterlieten.
“Het ging elke week om gemiddeld zeventig flesjes en blikjes, twee volle zakken restvuil en regelmatig groot zwerfvuil,” vertelt ze. “Soms werd ik er moedeloos van. Het dumpgedrag leek maar niet te veranderen.”
Toch hield ze vol, uit liefde voor de natuur én uit overtuiging dat kleine acties samen tot een groot verschil kunnen leiden.
De omslag: ‘Sinds statiegeld zie ik bijna niets meer liggen’
Toen het statiegeld op flesjes en later ook op blikjes werd ingevoerd, zag Anne binnen enkele maanden een enorme verandering plaatsvinden.
“Inmiddels is mijn oude route bijna schoon,” legt ze uit. “Ik rijd hem nog maar eens per kwartaal en soms vind ik helemaal niets meer. Dat was eerder ondenkbaar.”
Volgens Anne speelt het financiële voordeel een duidelijke rol.
“Veel mensen zeggen dat ze nu wél afstappen voor een blikje of flesje dat op straat ligt. Het voelt als geld dat je gewoon kunt oprapen. En misschien wordt er daardoor ook minder gedumpt.”
Nieuwe woorden en nieuw gedrag
De invoering van statiegeld bracht niet alleen schonere wegen, maar ook nieuwe begrippen met zich mee.
“Woorden als ‘prullenbakgraaien’, ‘kliko’s graaien’ en ‘raapwaarde’ hoor je nu overal,” zegt Anne lachend. “Bij sportwedstrijden staan mensen klaar om blikjes in ontvangst te nemen en er wat aan te verdienen.”
Toch ziet ze ook minder positieve kanten.
“In steden worden soms afvalbakken opengebroken, waarna de rest van de rommel blijft liggen. Dat is natuurlijk niet de bedoeling.”
Gemeentelijke reinigingsdiensten bevestigen volgens haar eveneens een duidelijke trend: afvalbakken hoeven minder vaak te worden geleegd, omdat het volume van flesjes en blikjes enorm is afgenomen.
Parallellen met het verbod op gratis plastic tasjes
Anne ziet overeenkomsten met een eerdere gedragsverandering.
“Jaren geleden lagen plastic tasjes overal in de bermen. Maar sinds het verbod zijn ze bijna verdwenen. Mensen zijn eraan gewend geraakt zelf een tas mee te nemen of er één te betalen. Het geeft aan dat gedrag voor een groot deel is aangeleerd — en dus ook weer kan worden afgeleerd.”
Een financiële prikkel werkt daarin verrassend goed, vindt ze.
“Van mij mag het statiegeld best naar dertig cent. Dat zal de inleverpercentages nog verder verbeteren.”
“Vind je drankjes in blikjes te duur? Koop ze dan niet”
Sommige mensen klagen dat verpakte drankjes in blikjes en flesjes door statiegeld duurder zijn geworden. Anne heeft daar een nuchter advies voor.
“Het is slecht voor je gezondheid, duur en je blijft zitten met een lekkende verpakking. Koop het gewoon niet meer en het probleem verdwijnt vanzelf.”
Zwerfvuil rapen geeft voldoening
Hoewel haar oude route vrijwel schoon is, blijft Anne actief.
“Ik raap nu op andere plekken waar ik zwerfvuil zie. Dat doe ik fietsend of wandelend. Het geeft echt voldoening. Ik zing er soms zelfs een liedje bij.”
Met een glimlach hoopt ze dat meer mensen dat gevoel herkennen.
“Hopelijk kunnen andere zwerfvuilrapers óók een liedje zingen. Want samen houden we West-Friesland schoon.”
Ontdek meer van Westfriesland Praat
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.