30% stikstofreductie in Noord-Holland, provincie maakt bindende afspraken

NOORD-HOLLAND – De provincie Noord-Holland, LTO Noord, het Hollands Agrarisch Jongeren Kontakt (HAJK) en Biologisch Noord-Holland (Bio NH) hebben een gezamenlijke overeenkomst ondertekend om uiterlijk in 2035 een gegarandeerde generieke stikstofreductie van 30% te realiseren.

De aanpak is gebaseerd op maatregelen die relatief snel en goedkoop te nemen zijn, en biedt ondernemers ruimte om hun eigen keuzes te maken. Om succesvol te zijn, zetten de partijen in op brede deelname van de agrarische sector in de provincie Noord-Holland.

Met deze stap zet Noord-Holland boeren aan het roer en worden afspraken gemaakt over de manier waarop gewerkt wordt aan juridische borging van stikstofreductie en natuurherstel. De generieke verlaging van stikstofuitstoot is onderdeel van een overeenkomst waarin op hoofdlijnen staat hoe Noord-Holland via een programmatische aanpak komt tot een échte aanpak van de stikstofproblematiek. Partijen committeren zich aan het doel van deze aanpak, die ook bijsturingsmechanismen bevat voor het geval tussendoelen niet worden gehaald.

Sturen op resultaat, ruimte voor de boer

De Noord-Hollandse aanpak is gebaseerd op doelsturing en stelt natuurherstel centraal. Boeren krijgen de ruimte om zelf te bepalen hoe zij hun emissies terugdringen – via bijvoorbeeld managementmaatregelen, technische innovaties, extensivering of een combinatie daarvan. Die ruimte past bij de kennis en ervaring binnen de landbouwsector én bij de behoefte aan maatwerk per gebied. De provincie neemt daarnaast de verantwoordelijkheid op zich om het herstel van de natuur te monitoren. De natuurmonitoring wordt hiervoor doorontwikkeld en vormt de basis om op vaste momenten de staat van de aangewezen Natura 2000-gebieden geborgd vast te stellen. Met deze gegevens kan, indien nodig, tijdig worden bijgestuurd.

Uit een vandaag gepubliceerde memo (pdf) van Gerard Migchels, onderzoeker bij Wageningen University & Research op het gebied van emissiereductie in de agrarische sector, blijkt dat 30% reductie in vrijwel elk agrarisch bedrijf haalbaar is met maatregelen die geen grote investeringen vereisen. Veel van die stappen zijn kostenneutraal, sommige zelfs besparend.

Waarom 30%? Haalbaar én effectief

In de overeenkomst wordt 30% emissiereductie afgesproken. Dit gaat om een reductie ten opzichte van de gemiddelde uitstoot in 2019. Hierbij wordt rekening gehouden met de verschillende bedrijfsvoeringen (zoals biologisch) en maatregelen die bedrijven in het verleden al hebben genomen. Door vast te stellen hoeveel daling er generiek wordt bereikt, is ook duidelijker wat er nog rond en in de stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden moet gebeuren. 

De keuze voor 30% generieke emissiereductie is onderbouwd met 2 uitgangspunten:

1. Haalbaarheid op bedrijfsniveau: Vrijwel elk agrarisch bedrijf in Noord-Holland kan met praktische aanpassingen deze reductie realiseren
2. Effectiviteit voor natuurherstel: De reductie levert een substantiële bijdrage aan het verlichten van de stikstofdruk op Natura 2000-gebieden

Provinciaal budget: € 1,6 miljoen voor ondersteuning

De provincie stelt voor de eerste fase € 1,6 miljoen beschikbaar om samen met LTO, HAJK en Bio NH boeren te ondersteunen bij het terugdringen van stikstofemissies. Dit gebeurt via coaching, studiegroepen en praktijkgerichte kennisdeling, geïnspireerd op de eerdere MelkveeAcademie. Dit budget komt bovenop de eerder al beschikbaar gestelde subsidies voor stikstofreductie en natuurherstel.

De aanpak is gericht op doen: directe ondersteuning en uitwisseling tussen ondernemers. Elke agrariër die aan de slag wil, vindt de provincie aan zijn zijde. De provincie staat niet aan de zijlijn, maar ondersteunt daar waar het ertoe doet: bij de agrariërs die het verschil maken. Zo ontstaat een eerlijke balans: de sector levert inspanning, de overheid biedt ondersteuning op het erf, in het bedrijf of in het gebied.

Doelsturing door monitoring en borging

In de stikstofdiscussie speelt het probleem dat niet duidelijk is in hoeverre maatregelen meetellen. Deze aanpak ondervangt dat door vanaf het begin te monitoren hoeveel stikstofemissie er in een gebied wordt verminderd. Dat gebeurt in eerste instantie via de Kringloopwijzer; daarnaast wordt gewerkt aan een breder monitoringsinstrument. Wageningen University & Research brengt de data per gebied samen om de verlaagde stikstofemissie in kaart te brengen. De provincie financiert dit proces; ondernemers leveren de data.

De agrarische sector wordt gevraagd om zo snel mogelijk aan de slag te gaan met de 30% verlaging. In 2026 wordt deze generieke daling, de aanpak nabij Natura 2000 en geborgd natuurherstel vastgelegd in een programmatische aanpak, met borging in de provinciale omgevingsverordening. De voortgang wordt jaarlijks op gebiedsniveau gemeten, in samenwerking met LTO, HAJK, Bio NH, Wageningen University & Research en adviesbureau KokxDeVoogd. De privacy van boeren wordt gerespecteerd: hun individuele data zijn niet beschikbaar voor de provincie.

Aansluiting op landelijk stikstofbeleid

De Noord-Hollandse overeenkomst sluit aan op het landelijke stikstofbeleid, waaronder het startpakket van het Rijk. De provincie zegt toe deze overeenkomst – waar mogelijk – mee te nemen in afwegingen rond handhavingsverzoeken, bijvoorbeeld bij PAS-melders en interimmers. Daarbij geldt: hoe sneller de sector aan de slag gaat, hoe sterker we staan.

Deze samenwerking laat zien dat provincie en sector gezamenlijk verantwoordelijkheid nemen voor natuurherstel, en het stikstofvraagstuk concreet aanpakken: praktisch, uitvoerbaar en gericht op resultaat. De provincie heeft eerder vergelijkbare afspraken met de industrie gemaakt en inventariseert nu hoe ook met andere sectoren afspraken gemaakt kunnen worden.